احتمالا اولین‌بار که ایده ساخت باغ بام یا همان روف‌گاردن به ذهن کسی خطور کرد نمی‌دانست که این ایده نه‌تنها راهی برای سبز کردن ساختمان‌ها و کاهش اثرات گرمایش جهانی است، بلکه نمونه‌ای از تغییری مهم در سبک زندگی شهری مدرن به شمار می‌رود.
الهام ظریفیان | شهرآرانیوز؛ وسط یک خیابان شلوغ و پر از سر و صدا، پشت چراغ قرمزی طولانی ایستاده‌اید. هرم گرمای این روز‌ها آن‌قدر شدید است که حتی کولر ماشین هم دیگر جواب نمی‌دهد. پشتتان از عرق خیس شده و با فاصله گرفتن از صندلی، سعی می‌کنید اندکی هوای خنک‌تر را احساس کنید. در همین لحظه، نگاهتان به لکه‌ای سبز روی بام ساختمانی آن‌سوی خیابان می‌افتد. تصویری در ذهنتان جان می‌گیرد: کاش می‌شد روی سقف ماشینتان درختی بکارید تا خنکای سایه اش هر کجا که می‌روید همراهتان باشد!
شاید این فکر کمی عجیب و دور از تصور باشد، اما احتمالا اولین‌بار که ایده ساخت باغ بام یا همان روف‌گاردن به ذهن کسی خطور کرد نیز، به همین اندازه غریب و نوآورانه بوده است. کسی در آن زمان نمی‌دانست که این ایده نه‌تنها راهی برای سبز کردن ساختمان‌ها و کاهش اثرات گرمایش جهانی است، بلکه نمونه‌ای از تغییری مهم در سبک زندگی شهری مدرن به شمار می‌رود.
یک نوآوری سبز نمادی از آینده
در سال‌های اخیر، آگاهی عمومی درباره باغ بام‌ها در میان مردم رشد چشمگیری داشته و کم‌کم به‌عنوان گزینه‌ای لوکس و لاکچری در برخی ساختمان‌های مدرن و تجاری دیده می‌شود. اما واقعیت این است که این مفهوم، در کنار زیبایی و جلوه مدرن، می‌تواند راهکاری عملی و انقلابی برای مقابله با چالش‌های جدی شهر‌های بزرگ باشد: از کاهش دما و آلودگی گرفته تا بهبود کیفیت هوای تنفسی و حتی افزایش فضا‌های سبز در محیط‌های پرتراکم.
در شهری مانند مشهد، که جمعیت آن رو به افزایش است، نیاز به زیرساخت‌هایی مدرن، سبز و مقاوم در برابر گرما و آلودگی بیش از پیش احساس می‌شود.
در چنین شرایطی، ساخت فضا‌های سبز بر بام ساختمان‌ها دیگر گزینه‌ای صرفا تزیینی نیست؛ بلکه ضرورتی است برای ارتقای کیفیت زندگی، حفظ سلامت ساکنان و تداوم حضور طبیعت در دل شهر‌های پرجمعیت.
حالا، در این مسیر، باغ‌بام‌ها نه‌تنها به‌عنوان یک نوآوری سبز، بلکه به‌عنوان نمادی حیاتی از آینده‌ای مطرح می‌شوند که در آن، با حفظ و توسعه طبیعت و هماهنگ‌سازی آن با زندگی مدرن، می‌خواهیم چهره شهرهایمان را دگرگون کنیم. آینده‌ای که در آن، هر ساختمان شاید به یک قطعه سبز، سایه‌دار و پربار تبدیل شود و هوای شهر، طراوت و تازگی خود را بازیابد. مطلب امروز ما درباره همین موضوع است: باغ‌بام‌ها.
باغ‌بام چیست؟
در اصل، باغ بام به معنای تبدیل پشت‌بام ساختمان‌ها به فضا‌هایی سبز و زنده است. تصور کنید بر فراز پشت‌بام خانه، ساختمان اداری یا هر نوع سازه‌ای، انواع سبزیجات و میوه‌های طبیعی در حال رشد باشند. این فضا می‌تواند شامل گیاهان مقاوم، سبزیجات، میوه‌جات، درختچه‌های کوچک و حتی گونه‌هایی باشد که در برابر کم‌آبی تاب‌آوری بالایی دارند. هدف اصلی از ایجاد باغ بام، بهره‌برداری مؤثر از فضا‌های بدون استفاده، افزایش سرانه فضای سبز و کاهش آلودگی هواست. هر باغ روی بام، همچون «آب‌پاشی از زندگی» در میان آسمان‌خراش‌ها عمل می‌کند.
اهمیت و مزایای باغ‌بام‌ها
در شهر‌های مدرن، که با چالش‌هایی مانند آلودگی، گرمایش جهانی، کمبود فضا‌های سبز و استرس‌روزمره روبه‌رو هستند، باغ‌بام‌ها می‌توانند نقش‌های حیاتی متعددی ایفا کنند از جمله:
- کاهش دمای شهر و اثر جزیره گرمایی
- افزایش سرانه فضای سبز و بهبود سلامت روانی شهروندان
- تصفیه هوا و کاهش ذرات معلق و آلاینده‌ها
- تولید مواد غذایی سالم و کاهش هزینه‌های خرید مواد غذایی
- کاهش سر‌وصدا و عایق صوتی طبیعی
- ایجاد فضای آرام و دل‌نشین برای استراحت خانواده‌ها و گروه‌های سنی مختلف
- ایجاد فرصت‌های شغلی در حوزه باغ‌داری و فضای سبز شهری
راهنمای گام به گام ساخت باغ‌بام
بررسی سازه ساختمان
قبل از هر چیز، باید با مهندس ساختمان مشورت کنید تا مطمئن شوید سقف ساختمان توانایی تحمل وزن خاک، گیاهان و آب را دارد.
انتخاب گیاهان مقاوم و کم آب
برای شروع، بهتر است گیاهانی انتخاب کنید که نیاز کمتری به نگهداری دارند و بتوانند در شرایط مختلف مقاومت کنند. نمونه‌هایی مانند ساکولنت‌ها، نعناع، مرزه، درختچه‌های مقاوم در برابر کم‌آبی گزینه‌های عالی هستند. این گیاهان در برابر تغییرات ناگهانی آب‌وهوایی مقاوم هستند و نگهداری آسانی دارند.
استفاده از سیستم‌های آبیاری هوشمند
برای صرفه‌جویی در مصرف آب و جلوگیری از هدر رفتن آن، سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و هوشمند توصیه می‌شود. این سیستم‌ها با تنظیم هوشمند زمان و میزان آب‌پاشی، گیاهان را در بهترین حالت نگهداری می‌کنند و نیاز به مراقبت‌های دائم را کاهش می‌دهند.
طراحی فضا‌های کاربردی
ایجاد مسیر‌های پیاده‌روی، جایگاه‌های نشیمن و فضا‌های استراحت، بسیار اهمیت دارند. این قسمت‌ها علاوه بر زیبایی، امکان استفاده عملی را برای ساکنان فراهم می‌آورند و مکان‌هایی دلپذیر برای گذراندن وقت در کنار طبیعت کوچکتان خواهند بود.
مراقبت و کوددهی منظم
گیاهان نیازمند نگهداری، هرس، کوددهی و آبیاری منظم هستند. برنامه‌ریزی برای مراقبت‌های فصلی، سلامت و زیبایی باغ‌بامتان را تضمین و عمر آن را زیاد می‌کند.
اثرات روان‌درمانی فضای سبز
داشتن فضای سبز در محل زندگی و کار، تأثیرات روانی چشمگیری به همراه دارد. حضور در چنین فضا‌هایی موجب کاهش استرس و اضطراب، و افزایش تمرکز و آرامش ذهن می‌شود. باغ بام، فضایی است که می‌تواند به پناهگاهی برای آرامش، شادی و تمرکز تبدیل شود؛ جایی برای تنفس آزاد و لذت بردن از طبیعت، آن هم در میانه هیاهوی شهر‌های پرمشغله.
نقش افراد و خانواده‌ها در ترویج این فناوری
هر فرد، خانواده یا مجموعه‌ای کوچک می‌تواند سهمی در گسترش فضای سبز شهری داشته باشد. ساخت یک باغ کوچک روی پشت‌بام منزل یا حتی ایجاد باغچه‌ای در بالکن، می‌تواند گامی مؤثر در این مسیر باشد. با کمی آگاهی و مطالعه، می‌توان گیاهانی مقاوم و مقرون‌به‌صرفه را انتخاب و نگهداری کرد و محیطی سالم‌تر، زیباتر و دل‌پذیرتر برای زندگی فراهم آورد.
توسعه باغ‌بام‌ها در کشور
در کشور‌های توسعه‌یافته، توسعه باغ‌بام‌ها نمونه‌ای بارز از سیاست‌های شهری سبز و هوشمند است. در ایران، سیاست‌گذاری و ترویج این فناوری نیازمند برنامه‌ریزی، آموزش و فرهنگ‌سازی است. برنامه‌های دولت، شهرداری‌ها و نهاد‌های مردمی می‌تواند موجی از توسعه فضا‌های سبز در شهر‌ها ایجاد کند. آموزش مردم، برگزاری کارگاه‌های عملی و ترویج نمونه‌های موفق، نقش مهمی در این مسیر دارد.
در مشهد نیز با توجه به کمبود عرصه به ویژه در بافت مرکزی شهر و میزان بالای آلاینده‌ها، توسعه باغ‌بام‌ها یک ضرورت است. به همین دلیل شهرداری مشهد برای تشویق شهروندان به احداث فضای سبز در بام ساختمان، تسهیلاتی به عنوان مشوق در نظر گرفته است. برای دریافت این مشوق‌ها مساحت بستر سبز باید معادل یک سوم سطح ناخالص بام ساختمان باشد. همچنین با ایجاد باغ‌بام، مجوز احداث آلاچیق حداکثر دوازده متری و یک گلخانه با سازه سبک حداکثر بیست و پنج متری به شهروندان داده خواهد شد.
شهرداری در سال ۱۴۰۲ به ازای هرمترمربع سطح سبز مفید معادل ۸۳۰ هزار تومان تشویقی داده که قرار بوده است هر سال ۱۵ درصد به آن اضافه شود. همچنین برای طراحی و اجرای صفر تا صدی باغ بام نیز شرکت‌های مشاور را به متقاضیان معرفی می‌کند. نظارت دوره‌ای را هم سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد انجام می‌دهد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
